5. Een hartinfarct kan niet worden voorkomen door het cholesterol te verlagen

 Klik voor een literatuurverwijzing op de driehoekjes. Bedoelde referenties staan bovenaan de lijst die verschijnt.

Al heel lang wordt ons verteld dat we een hartinfarct kunnen voorkomen door ons cholesterol te verlagen. Het idee stamt van onderzoekers die al vanaf de jaren ‘50 onderzoek doen onder de inwoners van Framingham, een voorstad van Boston. Zij namen waar dat het cholesterol van mensen die een dodelijk of niet-dodelijk hartinfarct kregen hoger was dan dat van anderen. Ze namen aan dat het hoge cholesterol de oorzaak was; een hoog cholesterol was een risicofactor voor een hartinfarct. De gedachte lag voor de hand, want atherosclerotische plaques bevatten veel cholesterol en mensen die overlijden aan een hartinfarct hebben vaak ernstige atherosclerose. Maar een statitisch verband is niet hetzelfde als een oorzakelijke verband; zie hoofdstuk 1.

Als een te hoog cholesterol de oorzaak zou zijn van aderverkalking en hartinfarct, dan zou je beide kunnen voorkomen door het verhoogde cholesterol te verlagen. Dat is niet zo.

Dat dit niet gaat, blijkt om te beginnen uit meta-analyses van de cholesterolverlagende experimenten met hartpatienten die werden uigevoerd vóór de nieuwe cholesterolverlagende statines werden geïntroduceerd. In sommige studies daalde het aantal hartdoden een beetje, in andere steeg het juist, en als we alle uitkomsten middelen, is het resultaat ongeveer nul. Onderstaande tabel toont het resulaat van zo’n meta-analyse, gepubliceerd in het medische tijdschrift British Medical Journal ▼. Let op: de totale sterfte was hoger onder de deelnemers die de cholesterolverlagende behandeling ondergingen. Dat het aantal niet-dodelijke hartinfarcten in de behandelde groepen iets lager was, kwam hoogstwaarschijnlijk doordat veel experimenten niet blind werden uitgevoerd: zowel artsen als patienten wisten of ze de cholesterolverlagende behandeling ondergingen of in de placebogroep zaten. Door een behandeling niet blind te testen, ontstaat vaak ‘bias’; het resultaat lijkt dan beter dan het in werkelijkheid is. Als het aantal niet-dodelijke infarcten vermindert, zou het aantal dodelijke infarcten logischerwijs eveneens moeten dalen.

Dat andere meta-analyses een positef resultaat tonen, komt doordat de uitvoerders ervan studies die een ongunstig resultaat lieten zien niet hebben meegenomen ▼ .

De negatieve uitkomsten van deze experimenten worden doorgaans verklaard met het argument dat het cholesterolgehalte in deze studies niet voldoende werd verlaagd. Nù weten we, zo heet het, dat statines effectief zijn, en dat dat komt doordat ze het cholesterol met 40 % of meer kunnen verlagen.

Het effect van de statines berust echter niet op cholesterolverlaging; ze hebben andere, nuttiger eigenschappen en ze zijn effectief of ze het chollesterol nu fors of slechts een beetje doen dalen. Helaas zijn ze ook kankerverwekkend, althans bij proefdieren.